Asbest Nedir?

Asbest ya da ticari adıyla amyant ısıya, ateşe, elektriğe dayanıklı, lifli yapıya sahip slikat bileşimindeki bir grup mineralin ortak adıdır. Bozulmalara ve kimyasal reaksiyonlara dayanıklı yapısı sebebiyle Antik Yunanca’da yok edilemez anlamına gelen asbestos kelimesinden gelmektedir. Antik çağdan bu yana insanlığın birçok alanda kullandığı asbest, gemi, uçak, otomotiv, tekstil endüstrisi ve inşaat alanında yaygın olarak kullanılmıştır. Halk arasında ak toprak, gök toprak, çorak toprak, höllük, çelpek ve ceren toprağı gibi isimlerle de bilinmektedir.

Yüksek sıcaklığa dayanıklı yapısı, asitlerden etkilenmemesi, yüksek elektrik direnci, ısı ve ses yalıtımı özellikleriyle “mucize mineral” ya da “sihirli mineral” olarak adlandırılan asbest, insan sağlığına olan zararlı etkilerinin ortaya çıkmasıyla yasaklı mineral haline gelmiştir. Türkiye’de 2010 yılına kadar marley, boru, conta, iplik, fren ve debriyaj balatası üretiminde yaygın olarak kullanılan asbestin çıkarılması, işlenmesi ve ithalatı yasaklanmıştır.

Son derece kansorejen yapıya sahip asbest lifi solunulduğunda öncelikle akciğer kanseri olmak üzere birçok ölümcül hastalığa yol açmaktadır. Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) yaptığı araştırmalara göre dünya üzerinde yaklaşık 125 milyon insanın isyerinde sürekli olarak asbeste maruz kaldığı tahmin edilmektedir. Dünyada 55 ülkede yasaklanan asbest Türkiye’de de 2010 yılında tamamen yasaklanmış olsa da bu tarihe kadar 1 milyon tonun üzerinde asbest ithal edilerek sanayi ve inşaat alanında kullanılmıştır.

Asbest lifleri serpantin ve amfibol olarak iki gruba ayrılır. Serpantin grubunda krizotil (beyaz) asbest, amfibol grubunda krokilodit (mavi) asbest, amosit (kahverengi) asbest, tremolit, antofilit, aktinolit yer almaktadır.

25 Ocak 2013 yılında Resmi Gazete yayınlanan Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik kapsamında söküm, yıkım, tamir, bakım ve uzaklaştırma çalışmalarına başlanmadan önce asbest analizi yapılmalı ve asbest çıkması durumunda lisanslı firmalar tarafından bertaraf edilmesi sağlanmalıdır.